Fatih Sultan Mehmed Han

Fatih Sultan Mehmet, Bosnayı feth ettiği zaman Osmanlı devlet poltikasının sonucu olarak bölge halkına dini serbestiyet getirmiştir. Fatih Sultan Mehmed’in buradaki latin papazlarına verdiği 883 (1478) tarihli ferman suretinde;

 “Nişan-ı hümayun şu ki Ben ki Sultan Mehmed Han’ım, cümle avam ve havassa malum ola ki, iş bu darendegan-ı ferman-ü hümayun Bosna rahiplerine Mezid-i inayetim zuhura gelüp buyurdum ki: mezburlara (adı geçen Hıristiyanlara) ve kiliselerine kimse mani ve mezahim olmayup (sıkıntı vermeyip) ihtiyatsız memleketlerinde duralar. Ve kaçup gidenler dahi emn ü emanda olalar. Gelüp bizim hassa memleketimizde havfsız (korkusuz) sakin olup kiliselerine mütemekkin olalar (yerleşeler). Ve yüce hazretimden ve vezirlerimden ve kullarımdan ve reayamdan (yönetimim altındakilerden) kimse, Hıristiyanlara dahl ve taarruz edüp incitmeyeler, kendülere ve canlarına ve mallarına ve kiliselerine ve dahi yabandan hassa memleketimize adem gelirler ise yemin ederim ki, yeri göğü yaratan perverdigar Allah’ın hakkı içün, Mushaf hakkı içün, Peygamberimiz hakkı içün şu yazılanlara hiçbir fert muhalefet etmeye.”

Fatih Sultan Mehmed Han'ın Fermanı Bugünkü Türkçe ile

’’Murat Han'ın oğlu, Mehmet daimî muzaffer! 28 Mayıs 1463 Milodraz dünya Fatihi, haşmetli ve ulu Sultan’ın imzalı ve parlayan mühürlü fermanı aşağıdadır.

Ben Fatih Sultan Han, bütün dünyaya ilân ediyorum ki; Kendilerine bu Padişah fermanı verilen Bosnalı Fransiskenler himâyem altındadır ve emrediyorum:

Hiç kimse ne bu adı geçen insanları ne de onların kiliselerini rahatsız etmesin ve zarar vermesin. İmparatorluğumda huzur içerisinde yaşayanlar ve bu göçmen durumuna düşen insanlar özgür ve güvenlik içerisinde yaşasınlar. İmparatorluğumdaki tüm memleketlere dönüp korkusuzca kendi manastırlarına yerleşsinler.

Ne de Padişahlık Eşrâfında, ne Vezirlerden veya Memurlardan, ne Hizmetkârlarımdan, ne de İmparatorluk Vatandaşlarından hiç kimse bu insanların onurunu kırmayacak ve onlara zarar vermeyecektir.

Hiç kimse bu insanların hayatlarına, mallarına ve kiliselerine saldırmasın, hor görmesin veya tehlikeye atmasın. Hatta bu insanlar başka ülkelerden Devletime birisini getirirse onlar da aynı haklara sahiptir.

Bu Padişah Fermanını ilân ederek burada, yerlerin, göklerin yaratıcısı ve efendisi Allah, Allh’ın elçisi aziz Peygamberimiz Muhammed (s.a.v.) ve 124 bin Peygamber ile kuşandığım kılıç adına yemin ederiyorum ki; Emrime uyarak bana sadık kaldıkları sürecede tebaamdan hiç kimse bu fermanda yazılanların aksini yapmayacaktır.’’

Başka dinden, ırktan olanlara özgürlük ve hoşgörü sağlayan bu ferman, Fatih Sultan Mehmet'in Bosna-Hersek'i fethinden sonra 28 Mayıs 1463 tarihinden Milodraz'da yazdırılmıştır. Aslı Bosna-Hersek Fojnica şehrinde Fransisken Katolik Kilisesi'ndedir. Ferman, yeni ortaya çıkarılmış olup, Kültür Bakanlığı'nca Osmanlı Devleti'nin Kuruluşunun 700. Yıldönümü nedeniyle yayımlanmıştır. Tarihte bilinen insan hakları hareketlerinden en eskisi; Fransız İhtilâli'nden 326, 1948 Uluslararası İnsan Hakları Bildirgesinden 485 ve Amerika'nın keşfinden 29 yıl önce uygulamaya konmuştur

Bu ferman 28 Mayıs 1463 Milodraz tarihli olup, aslı Fojnica’daki Fransisken kilisesinde muhafaza edilmektedir.

 Ferman von Fatih Sultan Mehmet Han

(Erlass des Sultans Mehmet Khan, der Eoberer)

Sohn des Murat Khan, Mehmet der Dauersieger!

Der glänzende, unterschriebene und besiegelte Ferman des grossen Welteroberers und prächtigen Sultans, vom 28. Mai 1463 Milodraza, steht links neben.

Ich, Fatih Sultan Mehmet Khan, der Eroberer, verkünde hiermit der ganzen Welt:

Die bosnischen Franziskaner, für die dieser Ferman gilt, steht unter meinem Schutz und ich befehle:

Niemand soll weder diese genannten Menschen noch ihre Kirchen belästigen und stören. Sie sollen in meinem Imperium in Frieden leben und diese in Migration gefallenen Menschen sollen in Freiheit und Sicherheit leben.

Sie sollen in alle Länder meines Imperiums zurückkehren und sich, ohne Angst, dort in ihren Kloster niederlasse können. Weder von der Nachkommenschaft des Sultans noch von den Ministern (Vesiren) oder von Beamten noch von Bediensteten und den Angehörigen meines Imperiums, wird niemand diese Menschen erniedrigen und ihnen Schaden zufügen.

Niemand soll das Eigentum und die Kirchen dieser Menschen angreifen, verachten oder gefährden; wenn sie Menschen aus anderen Ländern in mein Imperium mitbringen, haben sogar auch diese die selben Rechte.

Ich verkünde diesen Ferman des Padischah und schwöre bei dem die Erde und den Himmel erschaffenen Allah, seinem Gesandten Muhammed und den anderen 124.000 Propheten und meinem umgürteten Schwert, dass solange sie meine Befehle befolgen und mir treu bleiben, wird niemand in meinem Imperium das Gegenteil von dem tun, was in diesem Ferman geschrieben steht.

Dieser, den Menschen anderer Religion und Rasse Toleranz und Freiheit garantierte Ferman, wurde von Fatih Sultan Mehmet am 28. Mai 1463 nach der Eroberung des Bosnien und Herzegovina verkündet.

Das Original befindet sich in der Franziskaner Kirche in Foznica in Bosnien Herzegovina.

Dieser Ferman wurde neulich entdeckt und aus Anlass des 700. Gründungsjahres des Osmanischen Reiches vom Türkischen Kultusministerium veröffentlicht.

Dieser, in der Geschichte ältester Schutz der Menschenrechte, wurde 326 Jahre vor der französischen Revolution, 485 Jahre vor der internationalen Menschenrechtsdeklaration von 1948 und 29 Jahre vor der Entdeckung Amerikas deklariert.